Konie to fascynujące zwierzęta. Bardzo zróżnicowane pod względem budowy, wielkości i kolorów sierści. Kolor sierści u konia to inaczej jego maść lub umaszczenie. Do tego dochodzi kolor ogona i grzywy. Barwa konia to kwestia jego genetyki. Bardzo dużo zależy tutaj od linii reprodukcyjnej – maść matki i ojca – nie mieszają się one ze sobą. Przykładowo, gdy matka jest brązowa a ojciec kary, to kolor ich dziecka – źrebięcia – nie będzie wymieszanym czarno brązowym kolorem, tylko albo będzie czarny, albo brązowy. Zawsze mogą odezwać się także geny dziadka i koń może mieć kolor brązowy sierści z czarną grzywą i ogonem.

Ogólnie klasyfikuje się maść końską ze względu na kolor okrywy włosowej. Jednak w całej gamie kolorów koni ważne są także odcienie grzywy i ogona. Do tego należą konie, które są np. gniade – czyli mają czarną grzywę i ogon oraz brązową sierść. Maść konia może charakteryzować się także posiadaniem jabłkowitości – nieregularnymi kołami ciemnych włosków na siwej okrywie. Koła te przypominają niektórym jabłka, stąd ta nazwa.

Genetyka

W skomplikowanej genetyce koni wyróżniamy różnego typu geny. Część z nich jest dominująca, część recesywna, część wzajemnie na siebie oddziałuje. Ciekawą kwestią jest także pigmentacja. Kolor sierści konia uzależniony jest ilości substancji nadającej barwy. Przykładowo bardzo jasna sierść, wręcz biała, do tego biała grzywa i ogon to znaki braku pigmentu lub bardzo małej jego ilości.

Bardzo ważne jest, aby doskonale orientować się w maściach koni, ponieważ pomaga to w klasyfikacji rasowej, identyfikacji i ewidencji tych zwierząt. Ma to znaczenie dla późniejszej jakości hodowli, uzyskiwania określonych cech u źrebiąt. Niektóre kolory koni są cenniejsze w późniejszych wycenach na aukcjach.

Konkretne sekwencje genowe tworzą tzw. efekt fenotypowy. Podstawowe grupy umaszczenia koni to:

1. Podstawowe: kare, gniade, kasztanowate, siwe, izabelowate i bułane.
2. Rozjaśnione: kare przydymione, izabelowate.
3. Biała sierść: dereszowate, rabicano, siwe, tarantowate, srokate

Uwaga – kolor nie jest cechą rasową. Oczywiście znane są literaturze przypadki, w których faktycznie maść jest ściśle przypisana do rasy. Są to:

• haflingery, których maść to kasztanowata sierść z jasną grzywą i ogonem,
• appaloosa, będące tarantowatymi końmi, często spotykanymi u indian,
• koniki polskie, mające nieco mysi odcień sierści i czarną grzywę i ogon,
• palomino, jasne, izabelowate konie,
• fiordy, mające bułaną okrywę włosową, czyli kremową, czekoladową, z jaśniejszą grzywą i ogonem,
• fryzy, kare, z dopuszczalną białą gwiazdką na czole, możliwą wyłącznie u wałachów,
• albino, które są po prostu białe.

Poniżej krótki przegląd maści u koni:

Koń kasztanowaty

Koń izabelowaty

Koń tarantowaty

Koń kary

Koń siwy

Jednolite umaszczenia koni podstawowe opis:

Kasztan – maść kasztaowata, cisawa, ruda, brązowa, grzywa i ogon w podobnym kolorze co kłoda konia

Kary – maść kara, koń jest całkowicie czarny, wraz z grzywą i ogonem

Gniady – maść kasztanowata z czarną grzywą i ogonem oraz dolnych fragmentach nóg

Umaszczenia koni rozjaśnione opis:

Kremowy – koń izabelowaty, jest to jaśniejszy kolor kasztanowatego konia, to nieco żółtawa odmiana, może być złotawa lub o barwie mlecznej czekolady. Oczy i skóra takiego konia jest biała, a grzywa i ogon jasne.

Kary przydymiony – to maść kara, ale dzięki specjalnemu genowi nieco rozjaśniona. Niewprawne oko będzie miało trudność we właściwym rozpoznaniu maści, spostrzegawczy powinni wypatrywać nieco rudawego lub czekoladowego odcienia grzywy i ogona, widać to bardzo dobrze, gdy spojrzymy na konia pod światło. Skóra wraz z oczami takiego konia jest rozjaśniona.

Jeleniowata – konie o tej maści to gniadosze, z dodatkiem genu, który nieco rozjaśnia kolor. Bardzo często konie te mają dość jasną sierść, beżową lub wchodzą też w odcienie ciemnego brązu. Grzywa i ogon tych koni jest zdecydowanie ciemniejsza od kłody. Mniej doświadczeni obserwatorzy koni mogą błędnie zaliczyć te konie do maści bułanej. To co odróżni tą maść od bułanej to charakterystyczna pręga, która tutaj nie występuje. Skóra wraz z oczami konia raczej pozostaje jasna.

Cremello – konie te posiadają maść kasztanowatą, która w zestawie genów ma podwójne rozjaśnienie. Konie te są kremowe, odcień skóry jest różowy, oczy jasne – niebieskie.

Smoky cream – ciekawa odmiana maści karej, wzmocnionej genami towarzyszącymi odcieniom cream. Zwierzęta te mają różową skórę oraz niebieskie oczy, sierść pozostaje szarokremowa.

Perlino – rzadka maść, z grupy gniadych, rozjaśniona podwójnie. Sierść jest kremowa, skóra różowa. Oczy jasne, niebieskie. Grzywa wraz z ogonem ciemne. Nogi w dolnej części ciemniejsze.

Maści koni bułane opis:

Czerwonobułane – to konie, które charakteryzuje kolor beżowy, ale w nieco rudym odcieniu. Konie posiadają charakterystyczną pręgę na grzbiecie. Pręga jest także nieco rudawa. Głowa oraz nogi konia także.

Myszate – to konie, które posiadają pręgę, dwa kolory grzywy i ogona. Tułów i szyja konia w barwie szarawej.

Bułane – to klasyczna odmiana z grupy koni bułanych. Sierść występuje w kolorze żółtawym, burym, popielatym w cieplejszym odcieniu. Tułów, szyja występują w kolorze ciepłego brązu, nogi są czarne. W grupie tej zdarzają się konie z pręgowaniem na grzbiecie i nogach. Grzywa i ogon są maściste i czarne.

Różne maści srebrne występujące u koni opis:

Kare srebrne – konie czekoladowe z jasną grzywą i ogonem. Mogą posiadać charakterystyczne jabłka na zadzie i części kłody. Ta cecha może nie być trwała i wraz z upływającymi latami zanikać.

Gniade srebrne – konie gniade, ale posiadające jasne części dolne kończyn.

Szampańskie maści u koni opis:

Złotoszampańskie konie – kłoda złota, grzywa i ogon zdecydowanie o jasnym kolorze lub podobne.

Klasyczne szapmańskie – to konie w kolorze kawy z mlekiem, ogon i grzywa o cieplejszym, rudym kolorze.

Bursztynowo szampańskie – umaszczenie konia w odcieniach złota i brązu, ogon i grzywa oraz nogi ciemne.